Το έθιμο των Μωμόγερων στο Στίβος Θεσσαλονίκης

Οι Μωμόγεροι (ή Μωμόεροι) είναι ένα ποντιακό έθιμο που γινόταν στον Πόντο τα αρχαία χρόνια μέχρι και τις ημέρες μας. Το έθιμο είναι σατιρικό και συνηθίζεται κατά τη διάρκεια της περιόδου των Χριστουγέννων (15 Δεκεμβρίου) μέχρι τα μέσα Ιανουαρίου, άλλα μερικές φορές μέχρι τον μήνα του Φεβρουαρίου. Λόγω της γεωγραφικής απομόνωσης των Ποντίων, το έθιμο ήταν μια μορφή αναγνώρισης της ελληνικής προέλευσής τους, και επίσης ένας τρόπος να ξεχαστεί από την Τουρκική δουλεία και τις βίαιες εξισλαμίσεις.

Αυτό το έθιμο πραγματοποιήθηκε το Σάββατο 30/12/2023 στο Στίβο του δήμου Βόλβης Θεσσαλονίκης από τον πολιτιστικό σύλλογο «Άγιος Γεώργιος» Στίβου

Νέοι και νέες μεταμφιεσμένοι και με τη συνοδεία ποντιακής λύρας, γκάιντας και νταουλιού περιπλανήθηκαν στις γειτονίες του χωριού και ενθουσίασαν μικρούς και μεγάλους με τους πηδηχτούς, θορυβώδεις χορούς που σκοπό είχαν την απομάκρυνση του κακού, αλλά και την καρποφορία και τη βλάστηση.

Οι ενδυμασίες των Μωμόγερων μοιάζουν με αυτές των τσολιάδων λόγω των φουστανελών. Οι Μωμόγεροι στην αρχαιότητα ήταν οι ιερείς του Μώμου, θεού του γέλιου και της σάτιρας. Κατά τη βυζαντινή περίοδο η αρχαία τελετουργία μεταμορφώθηκε σε μια από τις λαϊκές παραδόσεις που αναβιώνει μέχρι σήμερα από πολιτιστικούς συλλόγους και κατοίκους των ποντιακών χωριών.

Εκτός των Μωμόγερων, στο έθιμο πρωταγωνιστεί η νύφη, η οποία συμβολίζει την αλλαγή του χρόνου και την αναγέννηση της φύσης.

Όπως ορίζει το έθιμο, στο τέλος του δρώμενου γίνεται η απαγωγή της και η τιμωρία του “κλέφτη” από τον “αστυνομικό”. Ο “γιατρός” εξετάζει τη νύφη για να διαπιστώσει εάν είναι “έγκυος” μετά την απαγωγή.

Στο δρώμενο συμμετέχει η “γιαγιά” και ο “διάβολος”, που πείραζε τον κόσμο.

Κάθε κοστούμι συμβολίζει ένα μέρος του πολιτισμού και της λαογραφίας των Ποντίων. Η αρκούδα συμβολίζει τη δύναμη, η ηλικιωμένη γυναίκα ένα σύμβολο του παρελθόντος, η νύφη για το μέλλον, το άλογο για την ανάπτυξη, ο γιατρός για την υγεία, ο αστυνόμος για την υπεράσπιση.

Το δρώμενο ολοκληρώθηκε στην κεντρική πλατεία του χωριού όπου στήθηκε το παραδοσιακό γλέντι, μουχαμπέτ, για να γλεντήσουν όλοι οι παρευρισκόμενοι.

Να σημειωθεί ότι το εθιμικό δρώμενο λόγω της σπουδαιότητάς του είναι εγγεγραμμένο στον Αντιπροσωπευτικό Κατάλογο της ‘Αυλης Πολιτιστικής Κληρονομιάς της Ανθρωπότητας (UNESCO).

Ευχαριστούμε τον φωτορεπόρτερ Δημήτρη Ζάχο για την παραχώρηση των φωτογραφιών.